Up't Fjell

Tau'n Anhören hier klicken:


Vertelln deit Rudi Witzke in vörpommersch Platt.

Dor schalln wi rup?
Elkeen harr Ängsten.
Un denn aver weern se doch all båven.

Toierst kunnen se nix seihn.
Dat Hart puckerte to dull.
De Aten jagte.
All legen lang.


Fjell

Se weeren up dat Fjell.
Beten weer dat dor gröön; gries weer aver de Hauptfarv.
So wiet se kieken kunnen: Grote Huckel un Daalen.
An de Kimm weer dat Grote Wader to seihn.

Aver wat is Fjell?
Fjell sünd de hogen Bargen,
wo keen Bööm miehr wassen köönt,
wo dat winters ieskold is un veel Snei föllt.


Norwegisches Fjell mit hoge Felsbargen

Moor un Sümp seihn wi vörn up dat Bild.
Dat Düstergrööne sünd Latschenkiefen.
Un an de Kimm ragen de steilen Felsbargen hooch.


Flechten up dat Fjell

Dat Griese un dat Güllengeele sünd Planten. Se heit Flechten.
Bi uns kannst se ok seihn. Op öllre Däcker sünd griese un güllne Krinks. Dat sünd ok Flechten, aver man lütte.


Rentierflechte


Moos


Rentierflechte

Wat anners wasst dor baven up dat Fjell nich.
De Winter kümmt fröh mit Küll un Snei.
Wat dor woll noch Deerten leven?
Ik will se maal wiesen:


Renn, Tier!

Dat is en Ren.
Vele Rendeerten leven tosamen in grote Hauden.
Dat gifft wille Hauden, aver ok Herder, de ehr Renderten dor up dat Fjell häuden.

De Renderten säukt sik ehr Fudder.
Se kratzt mit ehr Vörrerhööf Flechten un Moos vör.
De Minschen mütten mit ehre Herden wannern.
Se köönt keen faste Hüsung hebben.
Se wahnen in Jurten, grote Telte ut Felle vun de Ren-Deerten.


Jurten

Meist sünd de Fruunslüüd mit de Kinner in en fastes Huus, dat so liggt, dat de Kinner to Schaul gahn köönt.
Orrer de Lütten sünd bi de Oma.

Un denn levt dor ok de Sneehåås, de winters en wittes Fell
un sommers en grieses Fell hett.


Sneehaas in'n Winter

Ok en grötter Muus kümmt mit dat Fudder ut,
kann sik ünner den Snee Gänge buen un Flechten seuken.
Ok de Lemminge hebbt witte un griese Feller.


Lemming in'n Sommer: Keen Heusnuppen kriegen, Lemming!

Un wo Hasen un Lemminge sünd, kann ok die Sneivoss gaud leven.


Sneivoss orr Polarvoss, sommers

Doch de mütt sik in Sekerheit bringen,
wenn dat Veelfrett — wi seggt Vielfraß
in de Gegen is.

Hest nich dacht, dat hier baven up dat Fjell
bi Flechten un Moose so veel Deerten leven?


Polarvoss, winters. He driggt sien wittes Fell.

Dat gröttst Wunner aver is de Moschus-Oss.

Disse in in Hauden levenden Moschussossen
hebbt een bannig dickes Fell gegen de Küll.
Ehr Schullerhöcht is so anderhalf Meter,
weigen daut se veer bit söss Zentner.


Zwergweiden freet de Moschus-Ossen geern

Se schienen tautrulich Derten to sien.
Een kann dicht an se rangahn.
Dann avers griepen se an!
Wi Minschen köönt nich so gau lopen.
Mennigeen Wannrer, de dat nich wüsst,
hett de Mööt mit dat Leven betahlen müsst.



Bild Fjord: Erik A. Drabløs/Wikimedia Commons
Bild Fjell: Sjoehest/Wikimedia Commons
Bild Moos: Pixelio, Foto Kurt Michel
Bild Rentier: Alexandre Buisse/Wikimedia Commons
Bild Jurten: Zinnmann/Wikimedia Commons
Bild Lemming: Frode Inge Helland/Wikimedia Commons
Bild Polarvoss: Michael Haferkamp/Wikimedia Commons
Bild Polarvoss winters: Quartl/Wikimedia Commons
Bild Zwergweiden: Pixelio, Foto Seifert
Bild Moschusoss: Quartl/Wikimedia Commons

Na de Översicht över Pukken un anner Geister

Rudi Witzke
4.7.2010


na baven