Törfi Törf

— Oostfreeschkes Platt —


Un hier warrt de Geschicht vörleest:


Lesen deit Ewald Eden in oostfreeschkes Platt.


Man schreev dat Joahr nägenteinhunnerddreeuntwintich. De Winter har dat Land mit Iis övertrukken. De Schneebülten gungen foaken bit an de Dakkgöäten.

Lütji Hinnerk wee man jüüst särß Joahr old. Sied letztdet Vöörjoahr gung he bi Mester Hedemann in de Dörpschool. Wenn dat schnaas düchdich schneet har, sett Voader Hinnerk up siene Schullers un plööch mit hum dör de Schneebargen noa de School hen.

De School har man blossich twee Klaassrüüms — een föör de Lütten un een föör de Grooten. Nu, wo dat so kollt wee, seeten s' aal bi'nanner in een Stuuv.

In d' Hörn stunn een grooten Kanon'noaben to bullern. Dorföör mussen de Schoolkinner elker Dach van to Huus wat to bööten mitbrengen.

De Sönndach mit Omoa visiten wee vöörbigoahn un futt wee dat wäär Moandachmörgen. Sied dree Doach wee de Häven kloar — de Schnee wee all gnidderich hart un old.

Hinnerk bössel vörmörgens alleen los. Sien Holschen har Moder mit Plünn'n ümwikkelt, dat he nich utglieden de.

Een Stükkji wee he all de Sandpatt hochschuffelt, as Moder hüm noastöäkeln keem.

"Hinni — Hinni, dien Törf!" … he har de Füürung vergäten intopakk'n.

Moder geev hüm de Büdel in d' Hand mit een gewaltich Sood roden Törf dorin. "Nu man gau, dat du nich to loat kummst — Mester Hedemann sücht dat nich so geern!", reep see hüm noch noa.

Hinnerk steuster man so wiider un freu sükk up de waarme Mesterstuuv.

"Du harst dien Moderke ok ruhich noch een Söten gäven kunnt!", säe dor tomoal een Stiäm to hüm.

He wee bold utgläden — so har he sükk verfäärt. Sien Kopp flooch in d' Runn'n — doch nümms wee to sehn. Wokeen har dat an denn hüm sächt?

Gediegen — he wee doch alleen — oaber he har dat doch luut un düdelk hört.

"Ikk bün hier", klung dat wäär, "hier in de Büdel!"
Wie — wo — wat? In de Büdel? Dor kunn doch keen Minsch in sitten...

"Ikk bün Törfi — de Törfsood. Blods du kanns mi verstoahn — help mi. Wenn du mi nich in dat Füür schmitts, kann ikk di noch een heel büld vertelln......"

"Joa — oaber ... oaber ikk moot doch wat to bööten mit in de School breng'n......"

"Haang mi hier in de Boom — denn kanns du mi noaderhand wäär mitnähm'n, wenneer du noa Huus geist — un vertell dien Meester, du harst de Füürung vergäten. Dat schall dien Schkoa ok nich wääsen...."

"Paster Lubbinoa hett oaber sächt, man dröfft nich leegen....."

"Du hollst mi dat Läven — un sowat sünd keen Löägens."

Dat kunn lütt Hinnerk woll verstoahn. In d' Sönndachsschool har he all moal de Geboten hört — un dor stunn an een Stää: "Du schasst nümms an d' Läven goahn" — un wenner een Stükk Törf schnakken kunn, denn wee dat doch ok Lääven.

He hung de Büdel in dat Struukwaark, un gung oahn Törf noa d' School.

So ganz komodich wee hüm nich in sien Buuk — oaber komisch — Mester Hedemann frooch hüm gannich, woneem sien Füürung wee.

Schmiddachs nääm he de Büdel ut dat Struukwaark un gung noa Huus. De Törfsood sää niks — un he wee to benaut, üm wat to froagen. Hinnerk verstääk de Büdel mit Törfi in d' Schüür — un as Moder un Voader in d' Middachstünn'n ween, hoal he gau de Büdel un schoof de ünner sien Butz.

"Ikk doach all, du harst mi vergääten", klung dat ut dat Linnen.
"Pscht — schnakk doch nich so luut" — Hinni har een ganz roden Kopp vöör Uprägung. "Du brukst keen Baang hemm'n", keem dat ut de Büdel — "blods du kannst mi hörn, anners nümms."

Noamiddachs kunn he gannich verwachten, dat dat Bäedgoahnstied wur. Mama har heel figelinsch kääken, as he all dat tweede moal frooch, wenner denn endlich Bäedgoahnstied wee — sowat wee see van hör Hinni gannich wennt.

Glüggelk wee dat sowiet — een half Stünns vöör de Tied wee he all uttrukken — un har sükk doch verrafftich freewillich twee Hannen vull Woater dör dat Gesicht kleit. Moder wuß rein nich, wat mit hör Jung los wee.

"Good Nacht, mien Jung — nu schloap man good!"

"Nacht, Mama — du ok..."

De Koamerdör schnä dat Lucht van d' Schienfatt ov. Anners much he dat geern een bäten hellerder hemm'n — oaber vanoabend kunn de Koamerdör gannich flink genooch in d' Schlött fallen.

Dat wee noch keen twee Minüten düster in Hinnerks Schloapkoamer, dor fung Törfi Törf all an to schnakken.

Vöör Milljon'n van Joahrn wee he een heel groten Boom — an siene faste Stamm schürden sük Wildschwiens, Elefanten un Mammuts. Sowat geev dat up de Eer noch.

Eenes Doachs wee een gewaltigen Störm över de Grund fäächt — een annern Stern har de Eer droapen un disse Störm utlööst.

Aal, wat up de Eer stunn un wassen de, dat wuur verschoaben un ut de Richt bröcht. Dat Iis van d' Nordpol schoof sükk bit an de Alpens un mook d' aal ünner sükk platt, wat Lääven in sükk har. Sien Lääven wur heel fast tosoamenstuukt un ünner Iis un Geröll bediekt. Dor har he nu Milljon'n van Joahren schloapen — un wee mit de Tied van Holt to Törf worden. He wüür vandoach noch schloapen, wenn Hinnerks Voader hüm nich letzt Sömmer utgroaven un as Törfsood mit noa Huus noamen har.

"Wenn ikk nu in d' School dör d' Füür schall, hevv ikk niks mehr van de Tied — un kann di niks vertelln — van dat, wat mi up de lange Reis tomööt koamen is."

"Nä, nä"— sächt Hinni — "so schall dat nich koam'n. Mörgen verstääk ikk di eers moal up d' Böän."

Annern mörgen — laang vöörtieds — har he Törfi Törf all up de Böän brocht. In een düster Huukje, wor hüm nümms finn'n wüür.

In d' Vöörjoahr, wenn de Grund wäär week wur, denn wull he Törfi noa buten breng'n. Dormit he endlich wäär dorhen keem, wor he hengehör.

Dat schull oaber liekers heel anners koam'n, as he sükk dat so moi utmoalt har.

De Tieden ween noar — de Infalatschion har aal dat upfräten, wat Hinni sien Ollen hör eegen nöömden — ok de Huusstää. Un so mussen see un Hinnerk över Nacht de Ploatz rüümen un aal achter sükk loaten.

De Tied leep wiider — Hinni wur grood un grötter — kreech sien eegen Famili — sien Kinner de ween ok bold grood — un eens Doachs har he sien eersten Enkel up d' Schoot sitten.

Man — Törfi Törf, de har he ni nich vergäten kunnt. Un dat, wat de hüm in siene Kinnertied vertellt har, dat ok nich. Dat de he nu oaber — in sien ole Joahrn — an sien Enkel Jan vertelln. Denn Lütten kunn dor gannich genooch van hör'n.

Oaber as dat Läven so geit — Hinnerk har as Opoa disse Welt verloaten mußt — un Jan wee ok all so olld, dat he sülven Kinner har.

Dat Begääven üm Törfi Törf, dat wee in sien Kopp heel wiet noa ünnern szakkt, un woll noch wiider.

Opa Hinnerks Vertelln in siene Kinnertied har hümm woll noa de School so'n bietji up de richtige Padd stüürt — he har näämich studeert un wee Historiker worden.

Vöör gannich laang Tied geev sükk dat, dat ole Hüüs — de hoast bold dod ween — wiiderläven schulln.

Jan wee in disse Kring as Weetenschkuppler inbunn'n un muss sükk aal de Hüüs ankieken, de nich starven schull'n.

De leev Gott hett dat denn so stüürt, dat dor ok dat Huus, in dat sien Opa Hinnerk as Kind läävt har, dorbi wee. Tomoal seet hüm wäär de Geschicht van Törfi Törf in d' Kopp — de wee van ünnern ut sien Kindstiedsweeten bit noa vöörn kroapen — un leet sükk dor nu ok nich mehr wächwischken. Reidpupp för Reidpupp, Balken för Balken un Steen för Steen wor dat Huus ovdroagen.

Un dor up de Böän, in de düsterste Hörn — wor hoast hunnerd Joahr nümms henkoamen is — leech jümmers noch in de rötterk Plakken van een Linnenbüdel Törfi Törf un luur up sien Frünnd Hinni, de hüm doch in d' Moor brengen wull.

Jan har sien lütten Jung mitbrocht — de he in d' Denken an sien Opa Hinni ok Hinni nöömt har —, de hool Törfi Törf denn mit sien lütji Hannen ut dat düster Lokk an de Dach. He hett hüm denn, tohoop mit sien Voader, heel versichtich in dat Museumsdörp droagen un in een grooten Kuul in de Freeheit loaten.

As Törfi Törf ünnern in de natte Grund leech, dor meen Jan van wieden een fiene Stiäm to hörn: "Ikk grööt Opa Hinnerk van jo!"

Villicht har he sükk dat ok blods inbiäld — up jederfall hevvt see in dat Lokk een lütji Boom inplannt, so dat Törfi Törf nu richtich wäär in Huus wee, so as Opa Hinnerk hüm dat noch as Jung versproaken har.

 


Den Text hett Ewald Eden för ju schreven. He is links to sehn.

De Biller hett Kensise Anders för ju maalt. Se is rechts to sehn.


24.2.2013


na baven