Da höört de Welt op — un fangt an

Wo de Welt ophört, dor fangt se ierst an

vun Rudi Witzke


To'n Anhören hier klicken:


Vertelln deit Rudi Witzke in vörpommersch Platt.


In jeedeenen Böker-Laden kannst Döntjes un Riemels vun veele Gegenden vun unse plattdüütsche Heimat köpen. Un nu gifft dor avers ok mien, uns Eck. Ik söök un söök, wat dor wat schreven is, wo ik to Huus bün, wo miene Heimat is. Vergeevs un ümsünst!

In Hochdüütsch finnst dit un dat: Op Lubins Landkoort von 1618 is een sloten Ort "bey den Häusern" mit fief Hüüs inmalt, avers keene verenkelten Hööf. Up de Sweden-Koort vun 1696 find't man twee Steeden: "Heidmann" un "Holländer Häuser". In de Karkenmatrikel von Groot Muhrdörp von 1744 steiht: "Dort hat früher nur ein Kuhhirte gelebt, jetzt sind es vier Wesen mit vier Hausleuten geworden." — Kurios: 1710 geev dat avers dor all een School. De Schoolmeister weer Abraham Kirchhof. So ganz passt dat allens nich tosamen.


Histoorsche Koort. De Zingst is ganz links

Is jo woll een versteckte Eck, mien Tohuus. Denn ward dat Tied, dat ik vertell; ne, nix Geschichtliches, mihr wat vun'n Alldaag un mien Kinner-Beleven. Denn ersten Deil geev ik de Överschrift: "Wo de Welt ophöört, dor fangt se ierst an."
Wat's dat för ne unklooke Överschrift? Wo allens uphört, kann dor noch wat anfangen? Ja, dat kann.

Dissen Satz hett för sößdig Johren mien Patenunkel Jehann seggt. Un ik will vertellen, wo dat weer un wi dat to dissen Utspruch kamen is.

Jeedeen vun uns is enerworrns op de Welt kamen, welk in Lübeck, welk in Eutin, Kiel, Stockelsdörp orrer annerswo. Un meist weit man denn glieks Bescheed, wo dat weer. ln't Leven kümmt dat öftins vör, dat du diene Personalien angeven müßt, för'n Paß, 'n Führerschien un wat sünst noch.

Un wenn mi nu een Beamt — mit so'n langes Formuloor vör sik — fragt: "Geburtsort?", denn mutt ik dat jo genau angeven, un ik segg denn: "Sunsche Wisch op de Insel Zingst, Kreis Franzborg-Borth."

Ik segg dat natüürlich up Hochdüütsch:

Sundische Wiese auf der Insel Zingst
Kreis Franzburg-Barth

Denn kickt mi de Beamt an, as wenn ik ehm verdummdüveln wull. Üm dat kort to maken: De Amtsschimmel hett dat Problem löst un mien Angååv för ehm hannig makt. Un so mütt ik up de Fraag "Geboren wo?" antern:

Sundwiese, Kreis Barth

Villicht köönt Se sik vörstellen: Ik kam mit denn jümmer en beten verstümmelt vör, un 'ne liese Truurigkeet kümmt up.
Na, nu is dat mal so, avers de Sunsche Wisch gifft dat wohrhaftig.


Rostock. Foto: Lauchi/Wikimedia Commons

Un ik will kort den Weg beschrieven, woans Se dor henkaamt.

Ik fang mal glieks achter Rostock an. Up de B 105 geiht dat kort vör Ribnitz links över Klockenhagen af na dat Fischland un den Darß.


Bundsstraat 105


Den Weg na dat Karkdörp Zingst över Prerow kennen veele. Siet veele Johren wimmelt dat sommers dor vun Baadgäst.


Fischland. Foto: Klaus Czerwinski/Wikimedia Commons

Nu geiht dat avers ierst los: Vun dat Karkdörp un Ostseebad Zingst möten Se noch maal twölf Kilometer an'n Strand lang gahn or an'n Bodden up eene smalle Straat na Osten föhren. Middendörch geiht dat nich. Dor liggt hüüt un dissen Dag noch en meist undörchdringliche Urwald, de Straminke un dat Stralsunnerholt un dat Osterholt.
Mit'n Auto büst hüüt gau dor. Fröher avers löpen wi den sannigen Landweg or an'n Strand lang to Foot.

Tje, un achter de Straminke, dat Stralsunner- un Oster-Holt, dar streckt sik denn dat wiet uteenanner liggende Dörp Sunsche Wisch acht Kilometer na Osten, twei bit veer Kilometer is dat bloots breit, twüschen Ostsee un Bodden. 10.000 Morgen Land hörten to de Buurnhööf.
Dor is miene Heimat, dor bün ik to Huus. Is dor de Welt to Enn?


Ortsschild Sundische Wiese, egen Foto

Vör sößdig Johren hett sik dor dit Begevnis afspeelt: Wi Kinner seten avends faken bi mienen Patenunkel Jehann Schütt op'n Dörensüll. Unkel Jehann smökte sien Piep.
Eenes Avends keemen Berliner Badegäste up'n Hoff. Se harrn sik bannig verlopen. Se wulln na'n Weg fragen.
Unkel Jehann verklaarte se den Trüchweg. Se bedankten sik.


Sundische Wiese. Foto: Alma/Wikimedia Commons

Un denn sää een vun der Berliner Herren: "Guter Mann, wie können Sie in dieser öden Einsamkeit leben? Hier ist de Welt doch zu Ende."
Unkel Jehann fööl binah de Piep ut MuuI.
"Eensamkeit?" fröög he, "Ööde? — Nee, nee, mien leve Mann! Maleens bün ik ok in een groote Stadt wesen. Dor löpen de Lüüd as dull, stöten sik meist üm, keken sik nich an sään keen Woort. Dat is doch nich Minschenoort nich. Dor weer ik alleen, dor weer ik eensam.
Ja, dat kann angahn, dat mi hier twee Daag kenn Minsch begegnt. Avers wenn: Denn wünscht wi uns "Goden Dag" un "Goden Weg", vun Harten meent wi dat so.
Ööde? Eensaamkeet? Hier up de Sunsche Wisch? —

Nee! Nee! Hier hört de Welt nich up. Hier fangt se ierst an."

Mien Patenunkel Jehann is lang al doot. De Nazis makten ut de Sunsche Wisch 1936 en Bombodrom. Dor müßten alle Lüüd ümsiedelt warden. De Nazis wöörn 1945 vun de Rode Armee daaldwungen. De "Deutsche Wehrmacht" wöör ersett döch de Nationale Volkarmee, de nu de Sunsche Wisch wieder as Bombodrom nütten dää. Un wat in de Raktenscheiststänn loos weer, weit nu keen. Mien Maler avers weer dor Suldat. ….. De DDR un de NVA wöör dörch verdreeglich Demonstratschonen 1989 uplööst un mit de Bundesrepublik versmolten.

Wi kunnen wedder na'n Zingst föhrn. Dat Oortsschild "Sundische Wiese" stünn noch, ok de Schaul.
Denn verswünn de Gemein Sundische Wiese in'n Kataster, dat Schild wöör rutreten.


Jehann Schütts Buurnhoff na de Bombodrom-Tieden. Foto: Susanne Zingel


13.6.2010


na baven