Till natüürlich...

De Sommerfahrt na Mölln

von Gisela Reink


Allens, wat man schrieben deit, hett eine Inleitung. Miene sall na Till henleiten.

In jeden Minschen stecken eine Ul un ein Aap. Männigmal ok anner Veihtüch noch dortau, oewer irgendwie kümmt de Minsch dörch dat Läben, so orrer so.

Wenn hei plietsch, schlau, driest, hülpsbereit, hartlich, patent un väl ünnerwägens is, sick tau helpen weit, kein'n Sittennors, oewer gollen Händ'n un dat Mul up dat richtige Flach hett, wenn hei de Lüd mit siene Hoegerie upmuntern un froh maken kann, sick nicks gefallen lött, ümmer einen Utwech find't, denn geiht hei nich ünner, denn kümmt hei dörch. Dat's gewiss as dat Amen in de Kirch.


...Till...

Nich so gaut is, wenn statt Ul ok'n lütt Öpping in't Späl kümmt, wenn man sick nich recht trugt un einfach afspiesen lött. Denn hett man dat schwer in't Läben.

Minschen, de von sick räden makten, hett dat oewerall gäben, ob sei nu Schwejk heiten hemm', ut Schilda orrer Tet'row wäst sünd orrer gor ein Ulenspeigel wiern.

Jedet Land hett in bestimmte Tieden Lüd hervörbroecht, an de man hüt noch giern denken deit, orrer oewer de man hüt noch lachen kann. Bi Till erkennt man all, dat hei de Wiesheit woll mit Löppels fräten har, oewer sick un de Minschen ok ümmer den'n Speigel vör't Gesicht hollen hett. Sünst har hei woll nich dissen Namen hatt. Hei möt ein Minsch wäst sien, de mit Klaukheit, Driestigkeit, Berädsamkeit, Fliet, List, väl Hoegerie un Sülwstvertrugen sien Läben in'n Griff har. Ja, un siene Schelmerien wiern woll sowat as en Protest. Siene Stadt willn wi hüt besäuken.


...un ümmer werrer Till!

Juli 2010: Dat is hitt un drööch, richtiges Hoochsommerweder. Mit den'n M/V-Ticket führn 21 Johresringler einmal mit de Kirch üm dat Dörp. Bet Wismer sünd dat 58 km un denn viellicht noch 60 km bet Mölln. Uns Toch führt oewer Schwaan, Bützow, Bad Kleinen, Schwerin, Hagenow, Boizenburg, Büchen na Mölln, dat heit, einmal quer dörch uns' Land, werrer einmal dörch de Griese Gegend, de woll richtig gries utseihn ward, wenn dat keinen Rägen gifft. De Maisplanten seihn mickrig ut. Dat Kuurn is all hier un dor afmeiht worden, de Wischen hemm' keine saftig gräune Farw mihr. Allens wirkt 'n bäten trostlos. Berägnungsanlagen hier un dor können ok nicks mihr bewirken. Dat einzige, wat mi freuden deit, dat sünd de schwartbunten Käuh up de Wischen. Wi seihn noch würklich Käuh in oltbekannte Farb'n! Dat süht heimatlich ut! Froh sünd wi, dat wi as öllere Lüd noch up Reisen gahn un uns dit un dat ankieken können, oewer männigein von uns möt ok hütigendags de €uros all dull tausamenhollen, üm mit de däglichen Utgaben taurechttaukamen. Dat Läben is oewerall düer worden, un all werrer räden Politiker von Rentenkörtungen. Hüt geneiten wi oewer de Bahnfohrt.

Griese Gegend

De Dröchnis hett woll ehren Pries.
Wenn't gor nich rägen will,
denn ward de Griese Gegend gries
un kickt verdrömt un still.

De Buern bring'n de Aust all in,
de lohnt dit Johr nich dull.
Dat Kuurn, frühriep von tauväl Sünn',
makt keine Schünen vull.

Dat heit, de Priese stiegen hoch.
De Penning ward ümdreiht.
Wo kann man bloten spor'n noch?
Manch' Minsch dat nich mihr weit.

So is de Tiet oft bannig schwer.
Väl' Lüd' lieden all Not.
Wenn't Portjuchhee vör'n iersten leer,
fählt oft dat Geld för Brot.

Hüt will'n wi na Mölln. Von'n Bahnhoff ut kümmt man tauierst dörch de niegere Stadt mit de Geschäftsstrat un einen Marktplatz mit Brunnen un Sporkass'. Dat is oewer nich de richtige Stell för eine Stadtführung, denn de beginnt up den'n historischen Markt bi Till. Bet de losgahn deit, is noch Tiet, un so finnen wi einen schönen Platz vör dat Ulenspeigel-Museum un äten Middach. De Priese hemm' dat in sick, oewer hier sünd Gehälter un Renten jo ok höger. Wi leisten uns bloten eine Kleinigkeit, de sick oewer as grote Portschon entpuppen deit: Toast mit Putenfilet, Beern, Kronsbeern, allens mit Käs' oewerbacken. Dat is ein schönes Gericht un makt richtig satt.


Stratencafé in histoorsche Ümgäbung

In dat Museum schaffen wi dat nich, de maken oewer Middach tau, för uns ungewohnt. Wi blieben bi Till stahn. Dat is nich dat ierste Mal, dat ick taukiek, wenn Brutlüd' sick mit de Verwandtschaft bi dissen Läbenskünstler knipsen laten. Ick staun' bloten ümmer, dat de Brutlüd' hüt öller sünd un ok all in de Johr'n kamen daun. Hüt möt man ierst einen Beruf, sien Utkamen, eine Wahnung orrer ein Hus hemm', denn ward an de Hochtiet dacht. In miene Tiet wier ick mit 24 all eine olle Brut, dor wür' väl ihrer heurat't.

Eulenspiegel-Brunnen

"Mak dat doch Ulenspeigel na,
denn kümmst du ok taurecht.
Doroewer denk 'mal gründlich na!"
Tills Denkmal tau di secht.

Till sitt dor baben un grient dal,
klauk un mit Ironie.
"Dien Läben läwst du blot einmal.
Grips un väl Freud'n günn ick di.

Putzt du den'n Dumen un mien Fäut,
dien'n Wunsch blot nich vergät!
Glöf, ick erfüll di den'n mit Freud',
de keine Schelmerien hett.

Mien Speigel har för mi Gewicht.
Kiek rin in dienen, wäs nich ful!
Säuk in dien eigen Angesicht
kein'n Öpping, blot de Ul."


Un all woelen mit Till flirten...!

Chrisching, Ingrid un ick gahn up den'n Kirchbarg. Ein Schild wiest uns dorup hen, dat wi de Anlaag mit Würde beträden salln. Dat is doch klor, orrer möten de Minschen ierst dortau ertreckt warden? Ein Friedhoff is doch kein Spälplatz... Wi besäuken de Grawstell von Till, betrachten de Tafel an de Kirchenmuer, de up de Konfirmanden von 1937 henwiesen deit, de heimlich von Lübeck na Mölln führt sünd, wiel ehre Pastoren inspunnt worden wiern. Einen Ogenblick sitten wi ünner den'n groten Bom un schmieten einen Blick up de Oltstadt ünner uns, denn beträden wi de Kirch. Ick leiw Gespräche, de nicks mit Führung tau daun hemm' un liekers informativ sünd. So wat erläwten wi all in Hamburg, Ribnitz, Stralsund usw. Hüt hemm' wi hier ok Glück. Eine hübsche fründliche Fru vertellt uns allerhand. Sei is woll de Köstersch. Ick stell fast, dat in disse Kirch allerhand Kunstwarke vermakt sünd, un sei bejaht dat stolt. Ingrid hett väle Fragen, dörch de eine richtige Ünnerhollung taustand'n kümmt.

Kirchrundgang

Uns ward verklort, dat de schwere, kunstvulle Deckel von dat Döpbecken, de an de Deck hängen deit, eigentlich up dat Becken stahn möt. So sall dat Warer vör Stoff bewohrt blieben un sick ein Johr lang frisch hollen, denn dat Döpbecken kreech bloten einmal in dat Johr nieges Warer. Dat stell sick einer vör. De Görn würden all, wenn sei 2-3 Dage olt wiern, döfft. Denn is woll klor, dat de lütten Rackers so früh starben müssten. De Nabelschnur wier doch noch gor nich affollen. Von Bakterien un Viren wüsste dormals nich ein Minsch wat. Ich dörf gor nich doroewer nadenken, denn schüttelt mi dat. An'n besten wier dat Gör an, dat as ierstes in dat saubere Warer keem, oewer, wier dat Becken denn vörher ok richtig utschrubbt un steril makt worden? Hütigendags ward eine Schal up dat Becken sett, un de is doch woll sauber. Dat Lütt kricht ok bloten poor Druppens up den'n Kopp. Ick erinner mi an Lüneburg. Dor geef dat noch mihr Bierbrugers as in Mölln. De Butschers würden mit Bier grot makt, wiel dat Warer nich sauber nauch wier. Na, denn: Prost!


De Kirch över denn See seihn

"Können Sie mir sagen, was das Altarbild bedeutet?" "Die Heimkehr des verlorenen Sohnes." "Du hest dat richtig seihn, Ingrid." Ingrid wier'n de Männer up dat Altarbild upfollen, Chrisching un ick könn'n nich so wiet kieken. "Die Frau in blauer Kleidung soll wohl Maria sein?" "Nein, das ist nicht Maria, die Dame in Blau ist die Stifterin des Gemäldes und verlangte, mit ins Bild gesetzt zu werden." Sei passt eigentlich nich in dat Bild, allein von de Kledaasch her. So seih ick einmal wat ut de Bibel un einmal wat ut dat Middelöller. Sei hett sick in't rechte Licht setten laten un springt mit de kräftigen Farb'n bina ut den'n Billerrahmen. Liekers is dat Bild siehr schön un einmalig. Wierer vörn föllt uns ein Gestäuhl up, dat mit wunnerschöne Ornamente smückt is, un dorin find't man uterdem de verschiedensten lütten Männerköpp. De Köstersch verklort mi, dat de rieken Solthändlers dor säten hemm'. Sei broechten tauierst oewer Land dat Solt ut de Heid' na Lübeck, dorna up de Stecknitz, de tau den'n iersten Kanal utbugt worden wier. Hüt is dor de Elbe-Lübeck-Kanal. Dor sünd wi von'n Verein ok all wäst. Mihr dorvon hürn wi bi de Stadtführung.

In de olle Stadt

Von Lübeck wür' dat Solt na Bergen broecht. Dormit wür' de Fisch konserviert. Mölln wier von Lübeck afhängig un wür dörch disse bedüdende Stadt ok eine lütte rieke Stadt. Dat Modell seihn wi in dat Stadtmuseum. De Stadt har Muer, Wallanlagen un Dure. De schönsten Hüser stahn up den'n historischen Markt un hemm' ok allerhand Inschriften. Ümmer werrer quäl ick mi, de tau entziffern. De Stadtführer kann mi nich helpen. Worüm möt ick ok oewerall so'ne verflixten Fragen stellen?

Interessant is, dat dat bi disse schönen Hüser ok einen Pranger gifft. Vör Hunger har ick den'n gor nich estemiert. Dorbi is an de Kett noch ein Halsring tau seihn.

In dat Museum seih ick denn ein Stück Pranger ut Holt. Ick har bether bloten einen Pranger an de Mosel seihn, un gliek har ick de middelöllerliche Geschicht' vör Ogen.

Uns ward verklort, dat dat ok eine Tiet geef, wo Hüser afräten orrer modernisiert wür'n un dorbi eine anner Fassad' krägen hemm'. Dat wier woll in de sößtiger un soebentiger Johrn ein Trend, denn in Berlin (West) un Lüneburg würden jo ok väle Hüser afräten. Worüm höllt man uns dat ümmer vör un höllt sick nich sülben den'n Speigel vör dat Gesicht? Anner Hüser in disse säute Stadt imponieren mi oewer ok siehr. Bi ein Fachwarkhus hett man de dicken Holtnagels stecken laten. So kann man gaut seihn, woans man eins bugt hett. Interessant is, dat de Husbalkens noch lang nich tausamenbräken, wenn sei utdröcht sünd, un dat de sick utwesseln laten. Dor möt man dat Hus gor nich ierst afrieten. Ein lütt Hus is Stein för Stein echt middelöllerlich restauriert worden. Sogor de Dämmungsmittel ut Meß würden installiert. Denn müsste sich dat Hus ierst utstinken. Hüt käuhlt dat in'n Sommer un warmt in'n Winter. Also: Dat sünd echte Biomuern... Ick finn' dat gaut. Sowat imponiert mi.


De schönen Warerlööp...


...mit smucke Villen...


...ward von ehr Bewahners stuur verteidigt!

Wi seihn den'n Kurpark, de restauriert ward, schöne Villen, eine romantische Villa, wo eins ein Burmeister wahnte un hüt ein Goldhändler läben deit. Den'n Riektum süht man all von wieden. Mölln hett väl Warer in siene Ümgäbung. De Moehlengraben wier woll ok eins ein Stück Wallgraben? Ein Schwanenpoor hett dor sien Nest. Dorüm reagiert dat aggressiv, as poor Lüd an't Äuwer kamen. Furts fallen einen Gruselgeschichten von angriepende Schwans in. Ja, wenn dei sick bedrauht fäuhlen, denn wehren sei sick äben. Süss sünd sei friedlich. So is dat Läben nu mal.

Mölln har früher väle Brugerien, Schausters (de ok Sattlerarbeiten makten) un verschiedene Moehlen. De Nam' kümmt oewer nich dorher, de kümmt ut dat Slawische. Nu klappert nich mihr 'ne Warermoehl an'n ruschenden Bach. Dat Stadtmoehlenhus steiht tworst noch dor un wiest uns sien Stadtwappen, oewer ick läs' bloten an den'n Gäwel: "Lübecker Narichten". So is dat, man möt nich ümmer Kuurn mahlen, man kann ok Ulen un Apen malen.


Wappen in'n Gäwel von' Stadtmoehlenhus

Schließlich kamen wi na den'n Stadthauptmannshoff. Ja, dor wiern wi all, Gisela Schwarz, Jürgen Grebin un ick, denn hier dröpen sick väle Schriewerslüd bi dat "5. Treffen niederdeutscher Autoren". Dat wier an'n 8. Mai 2010. Dat wier för mi bether de gröttste un bedüdenste un an'n besten organisierte Veranstaltung, bi dei ick eigen Schriefkram vörläsen dürfte. Dat har Jürgen Grebin organisiert, un dorbi lihrten wi Marlou Lessing kennen, de von Jürgen allerhand un von mi ok all wat in dat Internet veröffentlicht hett. Sei har uns ok den'n Vörschlag makt, dor eins hentauführn. Dat hett mi uterordentlich gaut gefollen. Wi hemm' interessante Lüd kennenlihrt un väle gaude Saken hürt. So freu' ick mi, disse bedüdende Anlag noch eins seihn tau können. Dor is dat Hus mit de Medaillons, dat Hus von den'n Hauptmann, de Hüser för de Lihrer un dat witte Hus, wo wir vörläst hemm'. Ick leiw olle Bukunst un denk doran, wat de Hüser doch all all beläwt hemm'n un vertellen könn'n.


"O nee, nich al wedder!" seggt dat Book. Is etwa Till meent?!


Sooo väl plattdüütsche Schriewerslüüd!

Ein Hus, dat mi dull bewägt, dat is ein wittes Hus mitten in de Oltstadt. Dat hett eine trurige Geschicht. Minschen, de Utlänner hassen daun, planten einen Anschlach in Mölln. Sei güngen siehr raffiniert vör, lechten bi Utlänner, ein Stück wech von dat witte Hus, ein Füer un röpen de Füerwehr an. De rückte fix ut. So harn de Verbräkers denn Tiet, in dit Hus, gor nich wiet von Till wech, ein kräftiges Füer tau leggn. Eine Grotmurrer un ehr twei Enkelkinner sünd dorbi üm't Läben kamen. An dat Hus sünd ein grotes un ein lüttes Relief anbroecht worden. Miene Ogen seihn dorin Flammenmuster, de bet babenhen züngeln daun. Fraagt heff ick nich, ob dat stimmen deit, empfunnen heff ich dat so.

Brandanschlach

Ulenspeigel dat dull quält,
wat vör Johren sick afspält.
Deip bedrap'n har ick ok hürt,
wat in disse Stadt passiert,
un de Lüd, de nast von wüssten,
warden sick nie dormit brüsten:
"Grotmudder un twei Enkelkinner,
sitten in de Stuw ganz hinner.
Düster is't, as't kracht un brennt...
Grotmurring gägen de Dör anrönnt.'
De klemmt un alltausamen schriegen.
Dör is nich mihr uptaukriegen.
All schlucken s' Rok, nich ein kümmt rut.
Worüm, worüm is't Läben ut?"
Wer hett dat plaant? Wer hett dat daan?
Dat kann hier nich ein Minsch verstahn.
Ok Till fracht sick von Dach tau Dach:
Worüm makt man 'nen Brandanschlach?
Hett man de Verbräkers funnen,
möt man de recht lang inspunnen...
Dorbi dörf man nich vergäten,
Läben kann man nie ersetten.


Bahide Arslan wier de verbrannte Grootmurrer

Ut dat Läben von Till

Un tau'n Schluss sünd wi bi Tills Läben. Dat gehürte tau den'n Lihrstoff in de Schaul, un so kennte jedet Kind bi uns de Schelmengeschichten (Schwänke) von Till Ulenspeigel. Wunnerbor wier ok de Ulenspeigel-Film, den'n de Defa mit Gerard Philipp dreiht har. Wichtig wier, dat siene Streiche ümmer Proteste wiern, üm de Minschen up einfache Ort un Wies' up Fählers upmarksam tau maken. Na, dortau gehürt doch väl Klaukheit. De Möllner verihren Till siehr un vermarkten em düchtig. Dorbi wier hei bloten ein Johr dor un stürw denn in dat Hospitz. Dat Hus steiht hüt noch. Hei sall ünner eine Lind'n begraben worden sien, in'n Stahen. Sien Grawstein is buten an de Kirch (mit Schutz) anbroecht worden, un sien Wunsch wier, dat man ok so warden sall, as hei dat wier. Ick wür segg'n: Hei wünschte sick klauke, kritische Minschen, de Sülvsterkenntnis propagieren, gägen de schlechten minschlichen Eigen- un Machenschaften angahn daun un mit Fröhlichkeit un Lachen de Minschen de Wohrheit vermitteln. Ick mein: Dat is eine grote Kunst! — Un so kann ick verstahn, dat Till hier nich vergäten ward.


Till öwerall!

De Marktwirtschaft bewiest dat mit väle Souvenirs, Ansichts- un Kunstpostkorden. Ulenspeigel-Festspäle finnen up den'n Hauptmannshoff statt. Ut de Informationsblärer un Broschüren, de ick mi köfft heff, kann ick noch allerhand lihrn, denn de hemm' ein gaudes Niveau. Ick kam werrer, bestimmt! Tschüßing, Mölln! Tschüßing, Till! Ick möt di doch noch eins straken un heff denn werrer einen Wunsch frie. Tschüßing!


Fotos: H.-Jürgen Grebin

24.10.2010


na baven