Eiken in'n Snee. Foto: ML

De Iel is vun'n Düvel

Vertelln vun Rudi Witzke

Een Reedwies geiht so: "Ungedüür is nu mal en Hemd ut Netteln!"
De Dichtersmann La Fontaine seggt dat so:

"Ielen helpt nix,
to rechten Tiet weggahn, dat is't."

"Ierst kieken!
Denn nadenken!
Denn noch eiß denken!
Un denn an't Wark gahn!"

Dat weer den oostpreuß'schen Buurn Steiner ut de "Elchniederung" sien Snack, as wi beid tosamen in'n Winter 1945/46 in'n Abtshäger Holt mit Axten un Schrootsaag Eikbööm daalhalen müßten. Wi weern bi'n Russen as Arbeitslüüd. — Dat is en anner Geschicht!


Bild: Rolf Englisch/Pixelio

Elkeen Boom hett sien besünner Oort: De Stamm dreiht sik beten so un so, de groten Äst sünd up de een Siet wat mihr. He is wat linkslastig orrer rechtslastig. Wenn du dat rutfunnen hest, müßt du de Ümgegend un de Naver-Bööm nau kontrolleern, dat du de fri'e Schneis för den fallen Stamm fastleggen kannst.

"Ierst kieken! Denn nadenken! Denn noch eiß denken. Denn an't Wark gahn." Dit Vörbereiden kunn bi un mit Steiner een half Stunn duurn. Kopplos Lostoven geev dat bi ehm nich.


Bild: Lisa-Marie/Pixelio

Wenn denn de Karv up de Fallsiet in de Eik saagt un slaan weer, packten wi uns Säck mit Stroh ünner de Knei un bröchten de woll tweimeterföfftig lange Schrootsaag in'n Gang. Hen un her, hen un her, dat Blatt jümmer schöön waagrecht, süß verhaakt sik dat groot Saagblatt. Hen un her! Een Stunn, twei Stünnen, denn müssen Kielen inslaan warrn, dat de Saag nich vun den groten Boom afklemmt wörr.

Un denn wörr dat jümmer upregender. Woll noch dörtig Zentimeter weern to sagen. Wieder gnaarscht de Schrootsaag dörch den Stamm. Nu avers harrn wi een Oog jümmer na baben, wat de Boom sik all rögen dä. Wenn allens denn richtig afleep, nickte de Kroon in de vörseihn Richt. Nu stellten wi uns krumm hen, bückten uns un sagten sutsche wieder. Un wenn denn de Stamm afkippte, sprüngen wi gau to Siet, een sleppte de Schrootsaag mit sik. Upletzt weern wi trutz de Küll vun föffteihn Graad ünner Null in't Sweiten kamen.

De Handschen harrn wi all lang wegsmeten. Wi höllen de Luft an. - Beten wat danzte de staatsche Boom sienen letzten Danz, denn avers güng he sachen un denn jümmer sneller daal: Ierst weer een Pietschen in de Luft, denn een Knacken un Knaastern to hören, denn een Krach un een dumpes Rummsen. Een lütt Bevern güng dörch de Naver-Bööm… De Eik leeg! Noch een Ruscheln un Russeln, denn weer dat still. Een sünnerbor Geföhl kümmt över di. Wi harrn enen Boom ümbröcht. Enen Boom, de veel mehr as hunnert Johr dor stahn un levt harr. ——


Bild: Paul Georg Meister/Pixelio

An veele Steden brennten lütte Füür an uns Arbeitssteden, wo de Fruunslüüd un de wat klapprigen Mannslüüd sik warmten. In enen Ketel weer jümmer hitten Tee. Wi wesselten nu de Plätz. Wi harrn Tee-Paus.

De niege Mannschop maakte sik över uns fallen Eik her: De Äst wörrn af- un kortsaagt, dat Nüttholt in rechte Längen sneden, allens wörr upschicht, de Stamm bleev dor liggen, wo he fullen weer. Prächtige Stämm weern dat.

Na een korte Paus stünnen Steiner un ik wedder vör enen groten Eikboom. Wi buddelten den Stamm ut'n Snee rut. Denn: "Ierst kieken, denn denken, denn hanneln!" Kunn angahn, dat wi an enen Dag twei Bööm daalhalten.

Bi uns Doon harrn wi jümmer Uppassers dorbi: An een Füür stünnen de sowjet'schen Suldaten in ehre Filzstevel un inmummelt in ehr Watten-Kledaasch, ehre Scheitgewehre över de Schuller.

Faken hebbt wi beleevt, woans se de Lüüd, de dat Holt kortmaken müssten, anknarrten: "Dawai! Dawai!" Dat bedüüdt, dat de Lüüd flinker arbeiden schullen. Uns hebbt se in Rooh laten.

Eenmal an'n Dag keem een Offzeer un schreev up, wat wi tostann bröcht harrn. Un faken keem dat vör, dat Steiner un ik as "Prämie" een Hand vull Machorka, enen Kanten Wittbroot un Rootwien, ja, kalifoornschen Rootwien kregen.


Bild: Rainer Sturm/Pixelio

Mit een "Prämie" weer an den Dag, as Steiner maal mit hoog Fever daalleeg, denn nix. — Ik wörr twei Junglüüd todeilt, öller as ik. De harrn nu dat Seggen. Ik wull denn woll bi unsen iersten Boom anwennen, wat ik bi Steiner liernt harr. "Holl dien vörluut Muul, du Gröönsnavel!" kreeg ik to hören. Ruck-zuck wörr enerworrns an'n Boom de Karv slaan. Un denn güng dat gau wieder mit de Schroot-Saag. De Överstemmers wurachten as wild. Gauer as bi Steiner un mi füng denn de Eik to danzen an. Blots de Richt stimmte nich. Knacken, Krachen, Gniedeln un Gniegeln! Un denn hüng uns Boom fasthaakt in enen annern Boom! Dat weer gor nich so lustig. Glieks weern uns Wachlüüd dor un gnarrten uns an.

"Sabotaagsch!" brüllten se un noch mihr, wat meist heiten dä, dat uns Verplegensportioon streken weer orrer wi dat "Dünne" vun de "Supp" afkregen.

Nu müßt en Boom utsöcht warrn, de up den Hangenden daalsusen un ehm mit daalrieten schull. Iel weer anseggt.

De Uppassers bölken jümmer wieder un fuchteln mit ehr Scheitgewehre rüm. Wedder wöör Steiners "Kieken, Denken, Hanneln!" in'n Wind slaan. Gau keem de tweite Eik an de Reig. De Karv weer in'n Nu slaan, de Schrootsaag suuste dörch den Stamm. — De Richt stimmte, as de Boom füll: Blots nu hüngen twei Eiken in sik verhaakt in en drütt Eik.

As de Offzeer an dissen Dag kontrolleerte, wörr he bannig füünsch. He bölkte, wat wi nich verstahn kunnen. Wi hölen Afstand, anners harr he uns woll 'n Pedd in't Achterdeil verpaßt.

Twei Daag brukten Steiner un ik, de verkrüüz un verdweer hangen' Bööm daaltohalen. Wi müssten de Upfänger-Eik fällen. Uns "Kieken, Denken, Hanneln!" hett lang duurt. De Wach-Suldaten löten uns doon, as wi wullen. Keeneen hett uns andreven.

Jeedeen kann sik vörstellen, dat dat en mulmig Saak weer, de wi dor angüngen. De Kontrolleerer keem an iersten Avend gor nich in uns Neeg. He wull sik woll nich in Gefohr bringen.


Bild: ML

An'n tweiten Avend weer uns "Prämie" denn noch wat grötter. —— Wi weern ok bannig in Sweit kamen: Drei Eikenstämm legen schier up de Ierd.

Mien Leevlang bün ik denn dorbi bleven, wat ik dor in'n Abtshäger Holt vun den Buurn Steiner liernt heff:

"Kieken, Denken, Hanneln!"

Överstemmers un Ielköppsche kann ik hüdigendaags jümmer noch nich af.
Mi sülven ok nich, wenn ik wat över't Knei breken do.

So liernst wat för dien ganzes Leven,
un wenn dat in een Arbeitskolonn bi'n Russen is.

"Ümstandskrämer" hebbt se mi later nöömt.
"Sien Gedüür, de is all meist beten afsünnerlich!"

Ik harr dat later nich mihr mit Bööm to doon. — Wat, wenn twei Minschen sik verhaken un een drütt sik ok noch dörch mien Ielen un Verschullen dor vertüdelt?

Annerletzt heff ik mit Inge över Steiner snackt.
Un dat ik ehm nich dankt heff un nich or'nlich "Tschüß" seggen kunn.

Ik müßt woanners arbeiden.

Alltiets blifft een dankboor Erinnern an den Buurn Steiner.


Bild: ML


Rudi Witzke, in'n Märzmaand 1998


na baven