P
En Programm, dat Datein to handliche Paketen packt, de lütter sünd as dat Oginaal; dorbi warrt avers nix wegsmeten! Dat warrt ok "komprimeern" nöömt. Dat brukt een to'n Bispill, wenn een Datein över't Internet schicken will; denn schullt de ja lütt ween. — Solk en Pack-Datei nöömt een ok Archiv.
Woans de Packprogrammen arbeit, köönt Se in'n Workshop to dat Packprogramm WinZip to weten kriegen. Den Workshop finnt Se op de Computerie-Siet.Dat kümmt natüürlicherwies mehrst bi't Drucken vör. Dormit is allgemeen meent, wa groot dat Papeer in'n Drucker is un in welke Richt de Datei, de Se drucken wüllt, utgeven warrn schall — wat Se de Datei in Hoochformat oder Querformat utdrucken wullt.
Wenn Daten vun een Reedschap na de anner parallel överdragen warrt, heet dat, dat se op stückerwat Leitungen togliek överdragen warrt. Dordör is de Överdragung denn gauer. — Süh ok bi seriell.
parallele Schnittstelle, Parallel-Port
En öllere Ansluss in PCs, de Daten op 36 Leiterbahnen parallel överdragen deit. Fröher woor dor geern de Drucker anslaten. Mennig niege PCs hebbt vundaag (Sommer 2005) so en Ansluss gor nich mehr; Druckers kannst vundaag ok över USB ansluten.
Berieke op de Fastplatt, de vun't Bedreevssystem as egenstännige Fastplatten ansehn warrt. Wenn Se een Fastplatt hebbt, de heel groot is, un ehr för ünnerscheedliche Zwecke opdelen wüllt, oder wenn Se op desülvige Fastplatt twee ünnerscheedliche Bedreevssystemen installeern wüllt, denn leggt Se Partischoonen an. De warrt denn behannelt as richtige Fastplatten. Dorüm nöömt een jüm ok "logische Laufwerke".
En Sekerheitsvörkehrn, wenn stückerwat mehr Lü Togang to en PC orrer en Programm orrer Datei hebbt, de Se nich alle truun köönt. Se köönt enkelte Datein mit'n Passwoort schuulen orrer glieks den ganzen PC. Dat Passwoort mutt bi'n Start vun de Datei/den PC ingeven warrn, süß geiht't nich wieder.
Gode Passwöör sünd Wöör, de nich licht to raden sünd. Nehmt Se nich den Naam vun SeEhr(n) Leevste(n) — dat's keen goden Schuul! Buut Se ok Tallen un Sünnerteken in. Spiekert Se Passwöör op keen Fall in en Textdatei mit den Naam "Mine Passwöör" op SeEhrn PC! Dat's en Inladen för Spionaage.
Bi't Anleggen vun en Passwoort mööt Se dat normalerwies glieks tweemaal intippen. Dat's'n Sekerung gegen Tippfehlers. Wenn de twee intippten Wöör nich gliek sünd, hebbt Se bi een en Tippfehler maakt! Mit so en Tippfehler, wöör de nich affungen, kunnen Se sik ut Versehn sülvst ut dat Programm utsparrn!
Utspraken "Pätsch". Heet op Hoochdüütsch "Flicken". Wenn in en groot Programm nadräglich en Fehler orr en Sekerheitslock (Bug) apensichtlich warrt, denn maakt de Programmherstellers mehrst gau en Patch, dat is en Tosattprogramm, dat den Fehler utbögeln orr dat Lock tostoppen schall. De Patch is gratis, ok wenn dat Programm wat kost. Een laadt sik den Patch ut't Internet rünner (süh bi Download) un installeert em, un dat Programm is repareert.
Afkörten för Personal Computer. In'n wiedern Sinn: En Computer, de för een Persoon maakt is. 1981 wurr dat Woort inföhrt vun de Computerfirma IBM; de harrn domalen den eersten lütten Computer to'n privaaten Gebruk buut. Siet de Tied wurrn de lütten Kassens jümmer mehr begäng, un vundaag warrt ok de mehrste profeschonelle Arbeit op PCs daan. - "PC" steiht in'n engeren Sinn för alle de Lüttcomputers, de mit de IBM-PCs kompatibel sünd.
Lütte Instekkoort, nich grötter as'n Scheckkoort, de in en passen Slot steken warrn kann un denn as richtige Koort den PC niege Fähigkeiten bringt, t.B. as Modem orr Faxkoort. De PC-Card-Technik warrt mehrst an Laptops un Notebooks bruukt, 'neem sowiso allens platzsporen togahn mutt.
Afkörten för Peripheral Component Interconnect, also Peripherie-Komponenten-Verbinner. En Bussystem un en Standard för Slots op't Mainboard.
Oler Naam för PC-Card.
Afkörten för portable document format, also "Dateiformaat, dat sik licht transporteern lett". En Dateiformat för Text- un Bilddatein, dat een lesen, avers nich verännern kann. Düt Format kann een mit den Adobe Reader lesen, en Programm, dat ümsüß un in't Internet heel begäng is. De pdf-Datei kann jedeen lesen, de dat Programm Adobe Reader hett, un dat op alle Computersystemen. Avers verännern kann he ehr nich. So sünd Datein ok in't Internet schuult vör't Klaun, köönt avers publik maakt warrn un seht jümmers püük ut. Ok vele Handböker un Hülpsdatein to Programme orr Hardware kaamt hüüt nich mehr op Papeer, sünnern as pdf-Datei op de CD.
To'n Adobe Reader gifft 'n goden Workshop op Plattpartu.de: Klickt Se hier.
Ingelsch "vun Gliek to Gliek". En Nettwark-Typ, 'neem de Computers alle sotoseggen gliekberechtigt sünd ("peer") un de Ünnerscheed vun Server un Clients nicht mehr besteiht. Mit Peer-to-Peer-Verbinnungen arbeidt de mehrsten Musiktauschbörsen in't Internet, 'neem een Musikdatein in't MP3-Dateiformaat uttuuschen kann. Vundaag arbeid de mehrst in't legal/illegale Grenzrebett, wieldat dat Musikuttuuschen vunwegen den Schuul vun de Uurheberrechte verfolgt warrt.
En Familie vun Prozessoren vun de Firma Intel.
Alle Hardware, de nich in den griesen Kassen in stekt, 'neem dat Mainboard un de Kaarten in sitt, man de buten anslaten warrn mutt. Typische Peripherie-Reedschapen sünd t.B. Drucker, Scanner, Muus, Luutspreker, Tastatuur, ...
Süh bi Firewall.
De Weg ("Padd") na en Datei orr en Ordner, in een Reeg opschreven, t.B. C:\Programme\OpenOffice.org1.0.1\help\de\swriter.key orr F:\sites\marless\comp\lex\lex.htm. Anfungen warrt dorbi jümmers mit den Naam vun dat Loopwark, 'neem de Datei op sitt, un denn wieder dör de Ordners bet na't Teel. Twüschen de enkelten Staschoonen maakt een dat Teken \ (Backslash).
Afkörten för "Pretty good privacy", ingelsch för "teemlich gode Afschermung". PGP is en Programm to'n Verslöteln vun Daten, besünners Emails. Dat is gratis, un jedereen kann dat nütten. Rünnerladen kannst dat bi www.pgpi.org.
Kunstwoort ut "Password fishing". Dat klingt al na wat ut de leidige Eck, un dat is dat ok: Fiese Lü versöökt, mit namaakte Emails orr anner Tricks Ehr Passwöör aftofischen. Heel begäng sünd meddewiel (Sommer 2005) de angeevlichen Emails vun de Postbank, Düütsche Bank usw., de Se vertellt, dat Se nu mal gau Ehr Kennung un Passwoort op de un de Websiet ingeven mööt. Laat Se dat man na! De Websiet is namaakt, nich echt, un de Lü hebbt nix Godes in'n Sinn.
En Befehlsspraak, mit de een op Webserver besünnere dynaamsche Deensten för Websieden ümsetten kann, t.B. Datenbank-Anwennungen, Counter, Gästböker usw. Websieden, de op PHP baseert, hebbt faken de Dateiendung .php.
Ingelsch "Nadel". En lütt Metallbeen, mehrst man bloots 1 cm lang. Pins finnt een op Koorten orr op't Mainboard orr an de Rüggsieden vun en Fastplatt. Se kaamt nienich alleen, man jümmers in Koppeln to stückerwat 4-12, dat Se dor mit Jumpers bestimmte Instellungen drepen köönt. — Ok bi Stecker nöömt een de rutkieken Been "Pins".
Nich to verwesseln mit "Pin"! De groot schreven PIN bedüüd "Personal Identification Number" un is en Kenntall, de Se t.B. bi de Eurocheque-Koort, avers ok bi't Online-Banking hebben mööt.
Süh bi Roofkoperers.
Kunstwoort ut "Passwort-Fishing", d.h. dat Fischen na Passwöör — natüürlich Passwöör vun anner Lü. Ganoven schickt t.B. Mails, in de se so doot, as weern se de Bank, un fraagt na SeEhr Onlinebanking-Passwöör. Nich op reageern!
En Bildpunkt. Biller, t.B. Fotos oder Teknen, de scannt sünd, liggt as en Rechteck vun Bildpunkten in'n Computer. Elk Bildpunkt hett sin Informaschoon to de Farv. Je mehr Pixel dat sünd, je fiener is dat Bild weddergeven. Klaar: Wenn Se'n Foto vun 8 x 10 cm in 4 Pünkt terleegt, denn köönt Se nix mehr wedderkennen; wenn dat in 400000 Pünkt oplööst is, denn is dat al veel beter. De Datei warrt denn avers ok veel grötter!
So heet dat, wenn de Computer de Biller as Rechtecken vun Pünkt spiekert. Wat de Pünkt wiesen schallt, is em denn egaal. Dat Gegendeel heet Vektorgrafik.
Links en Vektorgrafik: De enkelten Objekten köönt anklickt un verännert warrn. Rechts en Pixelgrafik: Kannst so veel klicken as du wullt, de Objekten sünd in de Pünktmatrix opgahn, de sünd "vergeten".En Plastikschiev (mehrst Epoxydharz) mit elektrische Leitungen binnen un elektroonsche Buudelen babenop, t.B. Chips, Kondensatoorn, Wedderstände usw. De Instek-Koorten för'n PC sünd Platinen, man de wichtigste Platine is dat Mainboard.
Ingelsch "Inproppen un spelen". Dat bedüüd, dat Se en nieges Hardware-Deel eenfach an den PC proppen köönt (wenn't USB is, sogoor an den lopen PC) un glieks losleggen — dat löppt probleemlos un konfigureert sik sülven. Drievers warrt automaatsch erkannt, IRQs vun sülven instellt usw. De mehrste moderne Hardware arbeit op düsse Aart mit de modernen Bedreevssystemen tosamen.
Heet so veel as "propp dat in!" — En Tosatt-Programm, dat nich alleen lopen kann; dat is extra för grote Programme maakt, jüm niege Fähigkeiten to geven, dat se t.B. mit exotische Dateiformate ümgahn köönt oder besünnere Spele spelen köönt usw.
Afkörten för Post Office Protocol 3, also en Protokoll för Post — natüürlich is mit "Post" Email meent. POP3 regelt, woans de Email-Server de Emails na de enkelten Empfängers (Clients) schickt. In't Email-Programm mööt Se angeven, wat SeEhr Email-Programm mit den Server de POP3-Spraak snacken schall orr villicht en anner Protokoll-Spraak; un denn mööt Se angeven, woans denn de POP3-Server vun'n Provider heten deit, de de Mails an SeEhr Email-Programm schicken schall. Dat Bild wiest dat bi Outlook. En anner Protokoll, dat för datsülvige tostännig is, heet IMAP. Dat kann avers mehr.
Süh ok SMTP.Heet etwa "kiek rut" orr "jump hooch". So nöömt een de lütten Tosatt-Fenstern, de een bi mennig Websieden to sehn kriggt un in de mehrst Reklaam orr unnödiges buntes Tüüch steiht. De maakt een denn mehrst mit de Hand all wedder to. Man vele Virenscan- un Firewall-Programme sorgt op Wunsch ok automaatsch dorför, dat düsse lästige Popup-Brut gor nich eerst hoochkümmt.
Ingelsch Utdruck för Ansluss.
En Programmeerspraak, de dorto dor is, Sieden för'n Drucker to beschrieven. Druckers, de PostScript verstaht un solk Dokmenten utdrucken köönt, nöömt een "postscript-fähige Drucker" orr "PostScript-Drucker". Mehrst sünd dat Laserducker un wat dürere Maschiens. Vundaag köönt avers ok ganz normale Druckers solk Dokmenten utdrucken, wieldat se dat vun en spezielle Interpretaschoons-Software verhackstückt kriggt. — Op PostScript sett ok dat PDF-Formaat op.
Utspraken "Pauer". Ingelsch "Leistung", ok "elektrische Leistung". Mit Power-Schalter is mehrst de Knoop meent, mit den Se den PC anknipsen doot. Anners is dat Woort "Power" en Tosatz, den veele Herstellers vun Soft- un Hardware geern ehr Produkten geevt, to suggereern, dat dat wat ganz besünners Dulles is. Hett avers nix to bedüden.
Dat Power Management regelt, wannehr de Stroom vun bestimmte Komponenten afschalt warrt. De Zweck is natüürlich dat Stroomsparen. Süh ok bi APM.
Desülvige Technik as Homeplug. (För't Marketing mutt en Saak faken vele Naams hebben!)
Printables ("Bedruckbore") nöömt een Rohlinge, de een in en Drucker leggen un denn mit schöne Opschriften bedrucken kann. Nich alle Drucker köönt dat, avers welk, de dat köönt (t.B. Tintenstrahldrucker), sünd gor nich veel dürer as normale. Wenn Se also faken CDs orr DVDs sülven brennt un wüllt, dat de schöön bedruckt sünd, denn lohnt sik dat, so en Drucker to köpen.
Printer
Ingelsch för Drucker.
En lütte Server in en Nettwark, de an'n Drucker anslaten warrt un dorför sorgt, dat de Drucker vun alle Liddmaten in't Nettwark to bruken is. Faken sünd Printerservers ok al in den Drucker inbuut, t.B. bi düre Laserdrucker, de mehrst sowiso in Firmen-Nettwarken insett warrt.
En besünnere Aart Datei. En Programm is en Datei, 'neem Befehle in staht. Wenn dat Programm opmaakt warrt, denn töövt dat op Befehlen vun Se. To'n Bispill benütt Se jüst nu SeEhrn Browser. Dat's'n Programm. Se köönt dar t.B. op den Trüch-Knoop in de Symbolliest klicken. Dat's'n Befehl, un dat Programm hett den Befehl intus un maakt dat denn. Liekso is dat t.B. in'n Schrievprogramm; dar geevt Se Befehlen, dat de Text fett oder bunt utsehn schall, un dat Programm maakt dat för Se.
Programmen kaamt hüüt nich mehr as enkelte Datei; de bestaht ut mehr Datein, de denn tosamen in de "Landschap" op SeEhrn Computer ünnerbracht warrn mööt; dat nöömt een installeern.
Faken warrn Programme ok Software nöömt.
En Befehlsspraak, in de een direkte Anwiesungen an den Computer geven kann. De Programmen kaamt darbi rut; dat sünd Datein, in de faken heel vele Befehle tosamenstellt sünd, un babenop kümmt denn noch en schööne Benütter-Oberfläche (ok in en Programmeerspraak affaat) mit Schaltflacken, un dat Programm is trecht. — Süh ok bi Sourcecode.
Dat Teken in en Kommandoreeg, achter dat de Befehl intippt warrn mutt.
En Regelwark för de Informaschoonsövermiddlung. In'n Computerberiek sünd dat also Regeln för de Datenöverdragung. De twee (oder mehr) Partner vun de Överdragung mööt datsülvige Protokoll kennen un em folgen, wenn dat klappen schall. — Verglieken köönt Se dat en'n ehrsten mit de minschliche Spraak un de Regeln vun de Grammatik.
Utspraken "Proweider", dat heet ingelsch "Versorger". En Ünnernehmer, de sik Computers höllt, de Dag un Nacht in't Internet staht. De heet ok Server. To düsse Computers beed he Se Verbinnung t.B. över de Telefoonleitung an un nimmt dorför beten Geld, t.B. 1 Cent per Minuut. So köönt Se vun Tohuus online gahn, ahn dat Se sülven een faste Leitung in't Internt hebbt — bloots mit de Telefoonleitung. — Seht Se ok na bi Modem.
En Server, de Daten, de över em dör dat Nettwark lopen doot, twüschenspiekert. Wenn desülvigen Daten denn to'n tweeten Mal afropen warrt, kann de Proxy ehr heel fix praat stelln; se bruukt nich eerst vun en wied entfeernten Computer haalt warrn.
Hart un Bregen vun'n Computer. En lütt Stück Elektronik (nämli en Mikrochip, kort Chip), dat de ganzen Rekenkraam deit. Sitt op dat Mainboard in't Gehüüs.
